Tüm eklemlerin yüzeyi pürüzsüz eklem kıkırdağı ile kaplıdır. Aşınma ve yıpranma ile eklem kıkırdağı incelir ve zamanla altıntaki kemik açığa çıkacak kadar bozulur. Bu duruma kireçlenme denir. Halluks rigitus, ayak başparmağının tarak kemiği ile parmak kemiği arasındaki eklemin en yaygın görülen kireçlenmesidir. Yürüme sırasında 90 derece kadar bükülen bir eklemdir. Bu eklemin kireçlenmesi durumunda, eklem hareket açıklığı azalır ve ağrılı hale gelir.
Kıkırdağın tamamen ortadan kalkması ile kemikler birbirine sürtmeye başlar. Sonuç olarak başparmakta ağrı, şişlik ve sertlik oluşur.
Halluks rigitus genellikle 30-60 yaş arasında meydana gelir. Kesin sebebi bilinememekle beraber, yüksek topuklu ayakkabı ve uzun süre ayakta kalıp, başparmağa binen fazla stres nedenler arasında sayılmaktadır. Düztaban ve travmaya maruz kalanlarda sık görülmektedir.
Klinik Bulgular :
Eklemde şişme- Yürürken başparmağın üstüne yayılan ağrı, özellikle parmak hareketleri ağrılıdır.
- Başparmak üstünde ve yanında ele gelen sert ve ağrılı kemik çıkıntıları.
- Eklemde hareket kısıtlılığı ve sertlik. Eklem hareketi sırasında krepitasyon, 'çıtırtı' sesi duyulabilir.
- Röntgen çekilir, eklem kireçlenmesi derecesi değerlendirilir.
- Ayak parmak hareketleri değerlendirilir.
Tedavi
Cerrahi Olmayan Tedavi
- Ağrı kesici ve ödem giderici ilaçlar, ödem çözülmesi ve ağrının azalması için faydalıdır.
- Buz uygulaması ödem ve şişliği azaltır.
- Geniş burunlu ayakkabı giyilmeli, topuk yüksek olmamalıdır.
- Ayakkabı tabanı geniş ve yumuşak tabanlı olmalıdır,
Cerrahi Tedavi
Çeliektomi
Eklemde ciddi kıkırdak kaybı resimde görülmektedir:
Hasar hafif ve orta olduğunda bu ameliyat önerilir. Fazla kemik dokular temizlenir. Faydalı ve başarılı bir ameliyattır. Çoğu hastada uzun süreli rahatlama sağlar. Ayak kesisi üstten yapılır, lokal anestezi ile yapılan ameliyattır.
Artrodez-Eklem dondurma veya interpozisyon artroplastisi:
Ciddi kıkırdak hasarı olanlarda ve çelioektomiden fayda görmeyen hastalara önerilen bir ameliyattır. Eklem uçları temizlendikten sonra platinler ile eklem dondurulur. Eklem artık bükülemeyecek yani hareket edemeyecek anlamına gelir. Fakat şiddetli ağrısı olan vakalarda en güvenilir ve faydalı ameliyattır.
Fakat daha çok benim de uyguladığım ve hastalarıma önerdiğim yöntem interpozisyon artroplastisidir. Tıbbi adı Keller Artroplastisidir. Hastaya bu ameliyatta herhangi bir metalik protez konulmamaktadır. Bu yöntemin eklem dondurma ameliyatına göre üstünlüğü, eklem hareketleri devam etmektedir. Bu ameliyattaki amaç, eklemin kireçlenmiş, sürtünen ve ağrı yapan yüzeylerinin temizlenmesi ve araya yumuşak doku konularak yüzeylerin teması engellemektir. Üç hafta kadar eklem, bir tel ile tespit edilip daha sonra bu tel çıkarılır ve hemen harekete başlanır. Sonuçları oldukça yüz güldürücüdür.
Hallux rigitus nedeni ile eklem artrodezi yani eklemin dondurulması işleminin radyolojik görüntüsü.
Eklem protez ameliyatında eklem yüzeylerine protez konularak eklem hareketleri korunur. Uzun dönem sonuçları net değildir.
